آیا استخاره آنلاین صحیح است؟ 

استخاره یکی از سنت های رایج در میان مسلمانان به ویژه شیعیان است که در مواجهه با تردید و ناتوانی در تصمیم گیری مورد استفاده قرار می گیرد. این عمل با نیت طلب خیر از خداوند انجام می شود و ریشه در باورهای دینی دارد. در فرهنگ اسلامی، استخاره به عنوان راهی برای جلب هدایت الهی در شرایطی مطرح می شود که عقل و مشورت به نتیجه ای روشن نرسیده باشد.

در سال های اخیر، با گسترش فضای دیجیتال و فراگیر شدن اینترنت، اشکال جدیدی از خدمات مذهبی به صورت آنلاین شکل گرفته اند؛ از جمله «استخاره آنلاین». این نوع استخاره که معمولاً از طریق وب سایت ها یا اپلیکیشن ها انجام می شود، با استقبال گسترده ای روبه رو شده اما همزمان سؤالات جدی در مورد اعتبار و مشروعیت آن نیز مطرح شده است. این مقاله با هدف بررسی صحت استخاره آنلاین، به تحلیل دینی، فنی و اجتماعی این پدیده می پردازد.

مفهوم استخاره در فقه اسلامی

در متون فقهی، استخاره به معنای «طلب خیر» است. شخص مؤمن هنگامی که در شرایط شک و تردید قرار می گیرد و نمی داند انجام کاری به صلاح اوست یا خیر، می تواند با توکل به خداوند از او طلب هدایت کند. استخاره، برخلاف تصور عام، اولین راهکار نیست، بلکه در درجه دوم پس از مشورت، تفکر و بررسی عقلانی قرار دارد.

در منابع دینی، استخاره روشی مشروع است اما با شرایطی خاص. از جمله این که باید با نیت خالصانه، در شرایط اضطرار و بدون وابستگی کورکورانه به نتیجه انجام شود. همچنین، انجام آن توسط افراد متدین و آشنا با آداب و شرایط شرعی توصیه شده است.

چالش‌های اعتبار استخاره آنلاین

با وجود سهولت و دسترسی، اعتبار استخاره آنلاین با چالش های جدی روبرو است:

·        فقدان نیت و حضور قلب: استخاره سنتی، نیازمند نیت خالصانه و حضور قلب فرد است. در استخاره آنلاین، مشخص نیست که آیا فرد با همان توجه و تمرکز قلبی اقدام به استخاره می کند یا صرفاً از سر کنجکاوی یا تفنن به این کار می پردازد.

·        عدم ارتباط مستقیم با خداوند: استخاره سنتی، یک مناجات و درخواست مستقیم از خداوند است. در استخاره آنلاین، این ارتباط مستقیم وجود ندارد و فرد به یک واسطه نرم افزاری یا وب سایتی متکی است.

·        احتمال سوء استفاده و تفسیرهای نادرست: برخی از وب سایت ها و اپلیکیشن های استخاره آنلاین ممکن است با اهداف تجاری یا غیرمعنوی ایجاد شده باشند و تفسیرهای ارائه شده نیز ممکن است دقیق و صحیح نباشند.

·        کاهش تفکر و تدبر: استخاره آنلاین ممکن است باعث شود که فرد از تفکر و تدبر کافی در مورد موضوع مورد نظر خود غافل شود و صرفاً به نتیجه ای که توسط سیستم ارائه می شود، اکتفا کند.

·        شبهه قمار و بخت آزمایی: در برخی از انواع استخاره آنلاین که بر اساس انتخاب تصادفی انجام می شود، شبهه ای از قمار و بخت آزمایی وجود دارد که با روح استخاره منافات دارد.

ظهور استخاره های آنلاین

با رشد سریع فناوری اطلاعات و استفاده روزافزون از اینترنت، بسیاری از خدمات مذهبی نیز به فضای دیجیتال منتقل شده اند. استخاره آنلاین یکی از این پدیده هاست که به ویژه در دهه اخیر رواج قابل توجهی یافته است. این خدمات از طریق وب سایت ها، اپلیکیشن های موبایلی، و حتی ربات های پیام رسان در دسترس کاربران قرار دارد.

استقبال از این نوع استخاره را می توان به سه عامل نسبت داد: دسترسی آسان، سرعت در دریافت نتیجه، و عدم نیاز به مراجعه حضوری به فرد آشنا با آداب استخاره. اما این سادگی، خود منشأ سؤالات جدی در خصوص اعتبار و مشروعیت چنین خدماتی شده است.

نظر مراجع در مورد استخاره آنلاین:

مراجع تقلید نظرات مختلفی در این زمینه دارند:

·        آیت الله العظمی خامنه ای (مدظله العالی): موارد مختلف است. اگر طبق روش های معمولی است مانعی ندارد.

·        آیت الله مکارم شیرازی: هرگاه طوری تنظیم شده باشد که آیات آغاز یکی از صفحات قرآن را بدون اطلاع قبلی منعکس کند مانعی ندارد. اما اگر استخاره کننده در واقع خود دستگاه باشد، اعتباری به آن نیست.

·        آیت الله سیستانی: روش استخاره گرفتن در مفاتیح الجنان موجود است مراجعه شود.

·        آیت الله نوری همدانی: اگر استخاره کننده وارد در آن رشته باشد و بتواند از قرآن مجید برداشت مناسب و نزدیک به واقع داشته باشد اشکال ندارد.

·        آیت الله علوی گرگانی: اگر به گونه ای صحیح انجام شود، مانعی ندارد؛ گرچه اعتنا کردن به اینگونه استخاره ها از نظر ما محل تردید است.